9. Stadia religii

Jerzy Karma

JJW111000871
````
````Stadia religii
````
````Encyklopedia monoteizm określa jako kolejne stadium ewolucyjne w rozwoju religii po politeizmie. Zaś religioznawcze badania poszczególne fazy rozwoju religii wiążą z fazami rozwoju społecznego.
````Niektórzy, wobec tego sugerują, iż ewolucja kulturowa ludzkości „rodziła” jednocześnie odpowiednie do swego etapu rozwoju formacje społeczne i religie, gdyż religia jest przez nich spostrzegana jako jedna z form świadomości społecznej. /Co jednak z świadomością jednostki? Gdyby dać jej większą wolność ze strony bliźnich, znacznie więcej pojawiłoby się religii. Tak wiele, że fazy rozwoju religii w nich by się utopiły./
````
````Pomijają oni tu tę prawdę, że to zewnętrzna rzeczywistość /nie chodzi tu o świadomość społeczną/ kształtuje świadomość człowieka, a przez swe odbicie w tej świadomości kształtuje jeszcze siebie. Jeśli, więc religia jest formą świadomości, to jest też odzwierciedleniem rzeczywistości. Rzeczywistość przyczynowa jest taka, jaka jest, i to tylko zdolność umysłu ludzkiego do jej odzwierciedlenia podlega ewolucji. /Gdy przez rzeczywistość (zewnętrzną) przyjąć tu np. systemy i struktury społeczne, jak i środowisko – które są zmienne wolniej, niż wynosi czas życia człowieka – to biorę wtedy tylko pod uwagę rzeczywistość jednego życia ludzkiego (nie zaś ciąg reinkarnacji), bowiem rozpatruję ludzką jednostkę, a ściślej: ewolucję psychiki człowieka za jego życia – która to psychika (w przypadku wielu ludzi) ewoluuje szybciej (w obrębie swojego umysłu), niż otoczenie – dlatego człowiek zmienia otoczenie. Myśląc zaś o innej rzeczywistości (przyczynowej) , warto pamiętać o sprawach nie tyle ludzkich, co o ponadludzkich. Zatem nie np. o polityce, czy historii, lecz o tym, co pozostaje niezmienne przez tysiące lat, a co działa na każdą psychikę przy jej zetknięciu z danym obiektem. Oba te rodzaje rzeczywistości wpływają na człowieka, choć człowiek wpływa jedynie na tę pierwszą. Druga zaś jest jak liczba π. Nie podlega zmianom. I żadna powszechna świadomość nie ma na nią wpływu w jej naturze./
````Jeśli zatem religią nazwiemy owe odzwierciedlenia, to można mówić o jej ewolucji. Natomiast, gdy uznamy, iż religią jest to, co ma być kiedyś ostatecznie i w całości odzwierciedlone, to nie ma to związku z ową ewolucją ludzkiej świadomości. Jest bowiem poza nią i od niej niezależne. Dążenie człowieka do Prawdy nie ma na Nią /Prawdę/ wpływu!
````Pobawmy się – mimo wszystko – widzianymi przez niektórych zbieżnościami pomiędzy religiami-odzwierciedleniami, a formacjami społecznymi.
````Oto do wspólnoty pierwotnej pasuje obraz kultu sił przyrody. Siły przyrody zaś, to wszystko łącznie ze zwierzętami, ludźmi, duchami, bogami i Tym, który rządzi ostatecznie – ze względu na doskonałość.
````Do niewolnictwa pasuje dużo panów-bogów, ale uwaga ... przy pojawieniu się króla prosi się już Bóg. Czy jednak znikają tu ludzie i inne siły przyrody? Nie. Najwyżej są inaczej spostrzegane, ale są ciągle tym samym.
````W feudalizmie i kapitalizmie mamy przewagę religii monoteistycznej. I jest to ciekawe, bo świat jest tu bardziej podzielony, niż było to p.n. erą. Tutaj zatem bardziej prosi się o bogów zamiast Boga. Jeden Bóg bardziej pasował do czasów, gdy światem władał Babilon, później Medo-Persja, albo jeszcze później Rzym.
````Może więc etapy religijne następują z opóźnieniem i są dopiero następstwem poprzedniej formacji społecznej? To oczywiście żart.
````Jaką religię przypisać kapitalizmowi? Historia przypisała mu monoteizm, lecz czy monoteizm do niego pasuje? Jeśli przyjmiemy, że w kapitalizmie rządzi pieniądz /a tak jest/ i jest on jedynym władcą, to monoteizm pasuje jak ulał. Tylko, że pieniądz jest władcą bezosobowym, a w monoteizmie Bóg jest osobą. (Jednak to jakieś osoby rządzą przy pomocy pieniądza, podobnie jak kiedyś przy pomocy maczugi. Cóż, to też jakaś siła.)
````„Współczesne badania wskazują, iż monoteizm nie stanowi kresu rozwojowego religii; zmierza ona w swej ewolucji do koncepcji zdezantropomorfizowanego i zdepersonalizowanego bóstwa ... lub zbliża się do ujęć panteistycznych.” (En. Pow. T.J. PWN 1985)
````Według więc owych badań wygląda na to, że bezosobowa władza pieniądza poprzedziła bezosobowego Boga (czy boga).
````Ale co zrobić z socjalizmem, który miał być formacją przechodnią pomiędzy kapitalizmem, a komunizmem? Socjalizm wyrósł jakby na gruncie kapitalizmu. (Raczej na wyzysku społecznym, bo z pewnością taki był kapitalizm. Można tu dyskutować czy winę za wyzysk ponosi jakaś formacja społeczna, czy raczej niedoskonałość ludzkiej natury?) /Socjalizm jest niedoskonałym dążeniem niedoskonałych ludzi do doskonałości, na etapie niewiedzy o własnej niedoskonałości./ Wygląda, wobec tego na to, że pomijając wszelkie spory dialektyczne, historycznie socjalizm jest ewolucyjnym wynikiem, czy wybrykiem, kapitalizmu – powstającym wtedy, gdy kapitaliści zaczynają nadmiernie wykorzystywać swoja pozycję w kierunku wyzysku bliźniego. Oczywiście w każdym systemie ludzie dochodzący do władzy, czy to politycznej, czy militarnej, czy finansowej, nadużywali jej do wyzyskiwania innych ludzi. Co w konsekwencji, przy osiągnięciu odpowiedniego apogeum wyzysku, prowadziło do buntu i do zmiany systemu – czyli do obalenia złej władzy wraz z jej systemem.
````